Interview

“Animeren is monnikenwerk”

“Ons werk vereist perfectionisme”, begint Sophie Olga de Jong, als ze over haar werk als animator-filmmaker praat. Ze tekende jarenlang in opdracht voor Nederlandse televisie voor programma’s als Sesamstraat en het Jeugdjournaal. Toen ze werd benaderd voor een nieuwe internationale productie, sloegen twijfels toe.

Een tekenstijl van een ander overnemen, kan ik dat wel? Deze twijfelachtige gedachte schoot meermaals door het hoofd van animatie-filmmaker Sophie Olga de Jong (34), toen ze werd benaderd om mee te werken aan een grote internationale productie. Deze film, waar ze het komende halfjaar fulltime aan gaat werken, is in 2021 in onze bioscopen te zien. “Gelukkig nog net voor de coronacrisis van start gegaan”, vertelt ze vanuit de keukentafel, haar geïmproviseerde werkplek in huis.

Allesbehalve een routineklus, volgens de Jong, die de afgelopen tien jaar voor verscheidende televisieprogramma’s, tentoonstellingen, musea en theater werkte. Als onderdeel van het internationale team krijgt ze een karakter opgestuurd dat ze exact moet overnemen. “Ik mag absoluut de naam van de film niet noemen. Wat ik wel erover kan zeggen is dat het karakter super strak is: erg mooi. Alleen heb ik daar moeite mee, want ik teken anders: grover, schetsmatiger”, vertelt ze. “Als je een nieuwe vaardigheid leert, moet je door die onzekerheid. Ik wéét dat ik het kan. Toch heb ik zo’n stemmetje…”

Zet een televisie aan en je komt animaties tegen. “Alles wat beweegt en wat niet met een camera is opgenomen, is een animatie. Denk aan motion graphics, geanimeerde teksten, 3D-computeranimaties. Maar ook autoreclames waarbij er om een auto heen wordt gedraaid.”

Wat voor animaties maak jij?

“De handgemaakte films. Die kom je steeds minder tegen.”

Waarom niet?

“Computer gegenereerde beelden zijn populairder. Films van Pixar, een succesvol animatie filmbedrijf in Californië, bijvoorbeeld.”

Door Sophie Olga de Jong

Hoe werk je van een idee naar een animatiefilm toe?

“Je verzint een verhaal met bijhorende karakters. Maar ook de vormgeving, de achtergronden en natuurlijk het animatiewerk. Het geluid wordt uitbesteed aan een componist. Als je het verhaal in je hoofd hebt, ga je het uittekenen in een storyboard. Dat is een stripverhaal van hoe de karakters en de shots eruit komen te zien. Dit bespreek je met het programma of de opdrachtgever. Als ze het zien zitten, ga je ermee aan de slag.”

Door Sophie Olga de Jong

Je tekende voor Sesamstraat. Waren dit vrije opdrachten?

“Je verzint een verhaal met bijhorende karakters. Maar ook de vormgeving, de achtergronden en natuurlijk het animatiewerk. Het geluid wordt uitbesteed aan een componist. Als je het verhaal in je hoofd hebt, ga je het uittekenen in een storyboard. Dat is een stripverhaal van hoe de karakters en de shots eruit komen te zien. Dit bespreek je met het programma of de opdrachtgever. Als ze het zien zitten, ga je ermee aan de slag.”

Wat voor techniek gebruik je?

“De films worden op beeldscherm, en niet op papier getekend. Door het direct digitaal te  tekenen, hoeft er niet gescand te worden. Deze lijnen zijn wat strakker. Je hebt veel borsteltjes die een potlood goed nabootsen, dus het verschil zie je eigenlijk niet.”

Hoe lang zit je op een animatiefilmpje?

“Voor je aan het animeerwerk begint, zet je illustraties op een tijdlijn. Van te voren moet je weten hoe het filmpje eruit gaat zien. Want in animaties zitten veel frames per seconde. Daar ben je dus lang mee bezig. 

Twee jaar geleden heb ik een film gemaakt, die als voorfilm bij Pathé heeft gedraaid. Ik deed de regie en werkte met vier andere filmmakers. Samen hebben we fulltime – voor twee minuten animatiefilm – er een halfjaar aan gewerkt. Voor televisie kan het soms sneller, sommige opdrachten zijn af in een maand.”

Een halfjaar! Wat maakt het verschil?

“Dat hangt erg van de stijl af, de complexiteit van de bewegingen, het aantal karakters…Want die moet je stuk voor stuk tekenen. Al die karakters moeten bewegen. Je kunt soms een beetje met frames smokkelen. Maar animeren is monnikenwerk. Eén seconde film bevat 24 frames om een vloeiende beweging te krijgen.”

24 frames voor één seconde film…

“En hoe complexer, hoe langer je erover doet. Als een karakter heel realistisch is getekend bijvoorbeeld. Is het heel gedetailleerd? Draagt het een ingewikkeld hoedje, schoenen of trui? In ieder frame moet dit opnieuw getekend worden.”

Zijn computeranimaties niet sneller te produceren?

“Dat valt tegen. Met computeranimaties moet je het karakter ook helemaal modelleren en bedenken hoe het eruit moet zien. Je hoeft misschien niet alles frame voor frame te tekenen, maar wat voor techniek je ook gebruikt, het is gewoon een ontzettend bewerkelijk proces. Denk aan een perspectief. Als een hand van links naar rechts draait, kun je dat heel plat tekenen. Als je wil dat het gaat draaien moet je die volumes tekenen en de anatomie van de hand snappen. En moet je, als hij draait, hem anders tekenen.”

Wat voor stijl heb jij?

“Ik werk stijlvast. Door het gebruik van aquarel kan ik aardig een gevoel of een sfeer in een beeld te zetten. Mijn beelden zijn gevoelig. Ik heb veel gewerkt voor kinderen, dus het is soms een beetje kinderlijk. Voor mijn huidige project probeer ik dat lieflijke een beetje af te leren. Verder teken ik vlot en kan ik snel doorgaan naar het volgende. In de creatieve sector zijn animatoren behoorlijk perfectionistisch. Op die schaal ben ik dat wat betreft animeren dus niet.”

Door Sophie Olga de Jong

Hoe ben je in dit werk gerold?

“De afstudeerfilm die ik maakte voor de Kunstacademie St. Joost in Breda, werd bij een filmfestival gedraaid. Daar kreeg ik mijn eerste opdracht uit. Vervolgens mailde ik Sesamstraat. Dat ging hetzelfde bij de NTR, door zelf assertief te zijn. Zo ben ik overal in gerold.”

Hoe gaat het op dit moment met je huidige filmproductie?

 “Soms zit ik met mijn handen in het haar”, zegt ze over het werk voor de volwassen tekenfilm. Het wordt een leuke film, maar het werk is moeilijk. Ik word uit mijn comfortzone gehaald, omdat ik mijn eigen baas niet kan zijn en niet in mijn eigen stijl kan tekenen. Maar het is heel leerzaam.”

Heb je nog meer wensen voor in de toekomst?

“Ik denk dat ik in loop van de jaren zoveel ervaring heb opgedaan, dat het me wel wat lijkt om mijn kennis over te dragen aan studenten. Misschien ga ik dat combineren met het werken voor een studio om mijzelf scherp te houden. Daarnaast heb ik weer een nieuw filmplan ingediend bij het Nederlands Filmfonds om hopelijk een korte animatiefilm te maken.”

Eindelijk weer buiten de lijntjes?

“Ja, in alle creativiteit weer vrij!”